تماس با منشی وکیل
این مطلب حقوقی توسط 
وکیل پایه یک دادگستری حسن اسماعیلی تایید شده است. 
در نظام حقوقی ایران، یکی از راه‌هایی که به اشخاص بدهکار فرصت بازپرداخت بدهی بدون تحمل فشارهای شدید مالی را می‌دهد، ارائه درخواست اعسار است. اما نکته مهم این است که هر درخواستی پذیرفته نمی‌شود. در این مقاله به‌صورت جامع و دقیق توضیح می‌دهیم که در چه شرایطی ممکن است دادگاه درخواست اعسار را رد کند، چه نکاتی باید در این مسیر رعایت شود و مهم‌ترین مواد قانونی مرتبط با آن چیست.
فهرست مطالب
سؤال یک کاربر
سلام. من یک حکم محکومیت مالی گرفتم و به دلیل وضعیت بد مالی، توان پرداخت کامل محکومیتم را ندارم. چند نفر به من گفتن می‌تونی درخواست اعسار بدی ولی از طرفی شنیدم که بعضی از این درخواست‌ها توسط دادگاه رد میشه. می‌خواستم بدونم که دقیقاً در چه شرایطی ممکنه درخواست اعسار رد بشه؟ مثلا اگر کسی کار نداشته باشه ولی قبلاً درآمد خوبی داشته، یا اگر خونواده‌اش بهش کمک می‌کنن، ممکنه اعسار رو رد کنن؟ خیلی برام مهمه بدونم تا با چشم باز اقدام کنم.
پاسخ وکیل پایه یک دادگستری
درخواست اعسار به معنای اعلام ناتوانی مالی در پرداخت بدهی یا هزینه‌های دادرسی است. طبق ماده 504 قانون آیین دادرسی مدنی، کسی می‌تواند از پرداخت هزینه‌های دادرسی معاف شود که ثابت کند توانایی پرداخت آن را ندارد. در مورد بدهی‌های مالی و اجرای احکام نیز طبق ماده 1 قانون اعسار، هر کسی که به‌دلیل نداشتن دارایی یا درآمد کافی نتواند بدهی خود را بپردازد، می‌تواند تقاضای اعسار دهد.
اما دادگاه در بررسی درخواست اعسار تنها به ادعای متقاضی اکتفا نمی‌کند. شرایطی وجود دارد که اگر اثبات شود، باعث رد درخواست اعسار خواهد شد. مهم‌ترین این موارد به شرح زیر است:
1. عدم ارائه لیست کامل دارایی‌ها یا کتمان اطلاعات
طبق ماده 7 قانون اعسار، متقاضی اعسار باید فهرستی کامل از کلیه دارایی‌های خود ارائه دهد. در صورتی که دادگاه احراز کند که شخص اموال، حساب بانکی، خودرو، ملک یا هر نوع دارایی دیگری دارد و آن را در لیست ارائه نکرده، این موضوع به منزله سوءنیت تلقی شده و باعث رد درخواست میشود.
2. اثبات توانایی مالی از سوی خواهان دعوا یا محکوم‌له
مطابق با ماده 10 قانون اعسار، طرف مقابل دعوا می‌تواند مدارکی ارائه دهد که نشان‌دهنده توانایی مالی متقاضی اعسار باشد. برای مثال، ارائه فیش حقوقی، سند مالکیت یا هرگونه مدرک دال بر درآمد یا دارایی، از سوی محکوم‌له می‌تواند ادعای اعسار را رد کند.
3. عدم ارائه شهود معتبر یا تناقض در شهادت آن‌ها
برای اثبات اعسار، معمولاً نیاز به معرفی دو نفر شاهد است که وضعیت مالی فرد را تأیید کنند. اگر شهادت این افراد کلی، متناقض یا بدون شناخت کافی از وضعیت مالی فرد باشد، دادگاه ممکن است به استناد ضعف دلایل، درخواست را رد کند.
4. وجود شغل یا درآمد پایدار
اگر مشخص شود که فرد دارای شغل یا منبع درآمد منظم است (ولو جزئی)، دادگاه ممکن است رأی به رد اعسار بدهد، مگر اینکه میزان بدهی با سطح درآمد فاصله زیادی داشته باشد.
5. کمک مالی قابل توجه از اطرافیان
در مواردی دیده شده که دادگاه با بررسی حساب‌های بانکی، دریافت واریزهای منظم از اعضای خانواده یا افراد دیگر را به‌عنوان منبع مالی تلقی کرده و اعسار را رد کرده است. در واقع اگر فرد از حمایت مالی مستمر برخوردار باشد، ممکن است معسر تلقی نشود.
6. دارا بودن سبک زندگی متعارض با ادعای اعسار
اگر فردی در عین ارائه درخواست اعسار، سبک زندگی مرفه (مانند داشتن خودروی لوکس، سفرهای خارجی، ثبت نام فرزندان در مدارس گران‌قیمت و…) داشته باشد، این موارد در بررسی وضعیت مالی وی مؤثر خواهد بود و احتمال رد درخواست را بالا می‌برد.
چند نکته مهم در روند رسیدگی به درخواست اعسار:
- در صورت رد درخواست اعسار، فرد باید کل هزینه‌های دادرسی یا مبلغ محکوم‌به را پرداخت کند یا با توقیف اموال مواجه میشود.
- رد درخواست اعسار مانع از طرح مجدد آن در آینده نیست. در صورتی که شرایط مالی فرد واقعاً تغییر کند، می‌تواند دوباره درخواست اعسار بدهد.
- دادگاه‌ها معمولاً با دیده تردید به درخواست اعسار نگاه می‌کنند؛ لذا ارائه مدارک و مستندات دقیق بسیار مهم است.
جمع‌بندی
درخواست اعسار تنها زمانی پذیرفته میشود که دادگاه با دلایل کافی قانع شود که فرد توان پرداخت ندارد. در غیر این صورت، با استناد به دلایل متقن، مانند وجود دارایی، درآمد، شغل، کمک‌های مالی و سبک زندگی متعارض، درخواست اعسار رد میشود. برای پیشگیری از رد درخواست، توصیه اکید میشود که متقاضی با کمک وکیل، مستندات کافی تهیه کرده و با صداقت کامل اقدام کند.
در پایان یادآور می‌شوم که برای مشاوره تخصصی در این زمینه، تماس با وکیل متخصص در امور اعسار می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت شما داشته باشد.
این مطلب به قلم وکلای گروه وکلای دیوان سالار می باشد.
ممنون از ایشان که این مطلب را برای مردم باز کردند
