این مطلب حقوقی توسط 
وکیل پایه یک دادگستری حسن اسماعیلی تایید شده است. 
فهرست مطالب
مقدمه
کلاهبرداری از آن دسته جرایمی است که هم میتواند جنبه کیفری داشته باشد و هم تبعات حقوقی بهدنبال آورد. بسیاری از موکلین هنگام مراجعه به دفتر وکالت این سوال را مطرح میکنند:
“تفاوت دعوای حقوقی و کیفری در پروندههای کلاهبرداری چیست؟ و من باید کدام را پیگیری کنم؟”
در این مقاله، به زبان ساده تفاوتها، کاربردها، مراحل و پیامدهای این دو نوع دعوا را بررسی میکنیم تا بتوانید بهترین تصمیم حقوقی را برای پرونده خود بگیرید.
تعریف ساده کلاهبرداری
کلاهبرداری یعنی بردن مال دیگری با توسل به اعمال متقلبانه.
بهعبارت دیگر، کسی با فریب و نیرنگ، مال یا اموالی را از دیگری میگیرد و نیت اصلیاش از اول، سوءاستفاده و فریب بوده است.عمل کلاهبرداری را انجام داده است.
مستند ماده قانونی کلاهبرداری:
ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری:
«هر کس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکتها یا تجارتخانهها، کارخانهها یا مؤسسات موهوم، یا به داشتن اختیارات واهی فریب دهد و از این راه مال دیگری را ببرد، کلاهبردار است…»
تفاوت اصلی دعوای حقوقی و کیفری در پرونده کلاهبرداری
| معیار مقایسه | دعوای کیفری | دعوای حقوقی |
|---|---|---|
| هدف اصلی دعوا | مجازات مجرم (حبس، رد مال و …) | بازگرداندن مال یا خسارت وارده |
| مرجع رسیدگی | دادسرا و دادگاه کیفری | دادگاه حقوقی |
| بار اثبات دعوا | اثبات سوءنیت و تقلب | اثبات تعهد و عدم انجام آن |
| نتیجه ممکن | زندان، رد مال، جزای نقدی | الزام به پرداخت وجه، فسخ قرارداد، خسارت |
| لزوم حضور دادستان | بله | خیر |
| مثال کاربردی | فروش خانهای که قبلاً فروخته شده | گرفتن پول برای کاری و انجام ندادن آن |
کدام دعوا را باید مطرح کنیم؟ حقوقی یا کیفری؟
بستگی دارد به اینکه هدف شما از طرح دعواچیست و رفتار طرف مقابل چقدر متقلبانه بوده است. اگر فریب، سوءنیت، نیرنگ و قصد اولیه برای بردن مال شما وجود داشته، مسیر کیفری در اولویت است. اما اگر صرفاً قرارداد انجام نشده یا اختلافات مالی ساده وجود دارد، باید از مسیر حقوقی پیگیری کرد.از این نکته ی مهم نباید گذشت که رسیدگی به دعوای کیفری برعکس دعاوی حقوقی کمتر زمان می برد و هزینه ی دادرسی کمتری دارد.
نکات مهم در طرح شکایت کلاهبرداری
-
داشتن مدارک و مستندات بسیار مهم است.
-
برای شکایت کیفری، اثبات فریب و سوءنیت کلاهبردار در هنگام غصب مال الزامی است.
-
برای شکایت حقوقی، اثبات تعهد یا قرارداد و تخلف از آن کفایت میکند.
-
در بسیاری از پروندهها، میتوان همزمان هر دو دعوا را مطرح کرد؛ اما باید با راهنمایی وکیل، زمانبندی مناسب انجام شود.
نکات قانونی کاربردی در دعوای کلاهبرداری
| ماده قانونی | توضیح کاربردی |
|---|---|
| ماده ۱ قانون تشدید مجازات | تعریف جرم کلاهبرداری و مجازات آن |
| ماده ۱۰ قانون آیین دادرسی کیفری | بیان میکند که دعوای کیفری بر دعوای حقوقی مقدم است |
| ماده ۲ قانون مسئولیت مدنی | برای مطالبه خسارت ناشی از عمل متقلبانه در مسیر حقوقی کاربرد دارد |
| مواد ۱۹۸ و ۱۹۹ قانون آیین دادرسی مدنی | درباره بار اثبات دعوی حقوقی و دلایل طرفین است |
تجربه عملی وکیل:
در پروندهای موکل من مبلغی سنگین را بابت پیشخرید واحد تجاری پرداخت کرده بود، ولی متهم از ابتدا قصد تحویل واحد را نداشت. با اثبات اینکه قرارداد ظاهری بوده و از ابتدا نیت فریب داشته، موفق به اخذ حکم کیفری برای کلاهبرداری، حبس متهم و رد مال شدیم.
همزمان، از مسیر حقوقی نیز خسارت تأخیر و ضررهای جانبی را مطالبه کردیم و رای گرفتیم.
پرسش پرمخاطب:
سوال:
اگر کسی به ما قول فروش ملک بدهد، پول بگیرد ولی نه تنها ملک را تحویل ندهد بلکه بفروش هم برود، ما میتوانیم از او به اتهام کلاهبرداری شکایت کنیم؟
پاسخ حسن اسماعیلی – وکیل پایه یک دادگستری:
بله، اگر بتوانید ثابت کنید که این فرد از ابتدا قصد فروش واقعی نداشته و از ابتدا با نیت فریب پول گرفته، میتوان شکایت کیفری به اتهام کلاهبرداری مطرح کرد. ملاک اصلی، نیت متقلبانه در زمان گرفتن پول است. البته برای اینکه در عمل بتوانید به نتیجه برسید، باید مدارک کافی، مثل چتها، قرارداد، رسید پرداخت و اسناد دیگر را ارائه دهید. در کنار آن، میتوانید همزمان در دادگاه حقوقی هم برای بازگرداندن پول اقدام کنید.
جمعبندی
-
دعوای کیفری بر مبنای مجازات متهم و اثبات سوءنیت است.
-
دعوای حقوقی برای جبران خسارت و بازگرداندن مال طراحی شده.
-
در بسیاری از پروندهها، با مشورت وکیل میتوان همزمان از هر دو مسیر بهره برد.
-
اثبات تقلب در کلاهبرداری کار سادهای نیست و نیاز به وکیل حرفهای دارد.
چرا مشورت با وکیل در این پروندهها حیاتی است؟
در پروندههای کلاهبرداری، اگر در ابتدا شکایت را اشتباه تنظیم کنید، هم وقتتان هدر میرود و هم ممکن است راه جبران خسارت را از دست بدهید.
اگر شما یا اطرافیانتان درگیر پروندهای با چنین موضوعی هستید، مشاوره با یک وکیل متخصص کلاهبرداری میتواند روند قضایی را بسیار بهتر و سریعتر پیش ببرد.
همچنین در صورت نیاز به مشاوره با وکیل، هماکنون میتوانید از طریق چت زنده (دکمه چت) در گوشه پایین سمت راست سایت با ما در ارتباط باشید تا شما را به وکیل مربوطه متصل کنند.
برای وصل شدن به وکیل کلیک کنید: (ما الان آنلاین هستیم)
پرونده های شاخص موفق وکلای پایه یک دادگستری در گروه وکلای بزرگمهر
برای مشاهده لیست پرونده های موفق گروه وکلای بزرگمهر، به لینک زیر مراجعه کنید:
لیست پرونده های موفق گروه وکلای بزرگمهرنویسنده: جناب آقای حسن اسماعیلی
وکیل پایه یک دادگستری با بیش از ۲۰ سال سابقه / کارشناس ارشد حقوق خصوصی
