تماس با منشی وکیل
این مطلب حقوقی توسط 
وکیل پایه یک دادگستری حسن اسماعیلی تایید شده است. 
در زندگی زناشویی، رابطه جنسی نقش کلیدی در حفظ بنیان خانواده دارد. اما سوالی که بسیاری از مراجعین به دفاتر وکالت دارند این است: اگر مردی همسرش را از نظر جنسی ارضا نکند، آیا زن حق طلاق دارد؟ آیا قانون ایران در این خصوص سکوت کرده یا راه‌حلی پیش‌بینی شده است؟ در این مقاله به زبان ساده و با تکیه بر قوانین و رویه‌های قضایی، به بررسی این موضوع می‌پردازیم.
فهرست مطالب
مفهوم ارضای جنسی در حقوق خانواده
ارضای جنسی یکی از نیازهای اساسی بشر در روابط زناشویی است و قانون ایران نیز این نیاز را به‌صورت ضمنی در قالب «تمکین» و «وظایف زوجیت» مورد شناسایی قرار داده است. ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی، تشکیل خانواده را با عقد نکاح مشروع می‌داند و ماده ۱۱۰۳، «معاشرت به‌حُسن» را از وظایف زوجین برمی‌شمارد. معاشرت به‌حسن، صرفاً محدود به خوش‌رفتاری نیست، بلکه شامل انجام وظایف زناشویی نیز می‌شود.
ماده ۱۱۰۴ قانون مدنی:
«زوجین باید در تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد خود به یکدیگر معاضدت نمایند.»
این معاضدت بدون برقراری روابط عاطفی و جنسیِ سالم، محقق نمی‌شود.
ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی:
«هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود.»
از این ماده می‌توان برداشت کرد که انجام وظایف زناشویی، از هر دو طرف الزامی است؛ نه فقط از طرف زن.
ترک رابطه زناشویی؛ مصداق عسر و حرج
اگر مردی بدون عذر موجه از برقراری رابطه زناشویی با همسرش خودداری کند و این وضعیت ادامه‌دار باشد، طبق ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی زن می‌تواند تقاضای طلاق کند:
ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی:
«در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زن باشد، وی می‌تواند به دادگاه مراجعه و تقاضای طلاق کند…»
یکی از مصادیق عسر و حرج، ناتوانی یا امتناع شوهر از رابطه زناشویی است که منجر به فشار روحی و روانی شدید به زن می‌شود. رویه قضایی نیز این موضوع را به رسمیت شناخته و در پرونده‌های متعدد، حکم طلاق صادر کرده است.
نقش پزشکی قانونی
در مواردی که زن مدعی است شوهر توانایی جنسی ندارد یا نمی تواند رابطه زناشویی برقرار کند، دادگاه می‌تواند شوهر را برای معاینه به پزشکی قانونی ارجاع دهد. اگر ناتوانی جنسی تأیید شود، یکی از دلایل محکم برای طلاق خواهد بود. اگر هم ناتوانی وجود نداشته ولی عمدی در کار باشد (یعنی شوهر عمداً از برقراری رابطه خودداری کند)، باز هم دادگاه می‌تواند این موضوع را مصداق عسر و حرج بداند.
تمکین و تقابل آن با ترک وظایف زناشویی
اصطلاح «عدم تمکین» معمولاً درباره زن به کار می‌رود، اما در عمل، مرد نیز اگر از انجام وظایف زناشویی خودداری کند، در معرض اقدام قانونی همسر خود قرار می‌گیرد. حتی در برخی دادنامه‌ها، مرد به دلیل «ترک زندگی مشترک» یا «عدم برقراری رابطه زناشویی» محکوم شده است.
تاثیر عدم ارضای زن بر حق نفقه
اگر مرد از رابطه جنسی خودداری کند، زن نه‌تنها حق دارد از پرداخت نفقه خود دفاع کند بلکه می‌تواند تقاضای طلاق بدهد. البته این ادعا باید با دلایل و مدارک اثبات شود.
سوال متداول:
آیا زنی که از نظر جنسی توسط شوهرش ارضا نمی‌شود، می‌تواند بدون داشتن وکالت در طلاق، خودش از دادگاه درخواست طلاق کند؟
پاسخ وکیل پایه یک دادگستری:
بله، در صورتی که زن بتواند به دادگاه اثبات کند که شوهر به‌طور مداوم از انجام رابطه زناشویی خودداری می‌کند یا از نظر جنسی ناتوان است و این وضعیت باعث سختی و رنج شدید شده، می‌تواند با استناد به ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، درخواست طلاق بدهد. البته لازم است مدارکی از جمله گزارش پزشکی قانونی، شهادت شهود یا مکاتبات زوجین ارائه شود.
نتیجه‌گیری
قانون ایران صریحاً مسئله عدم ارضای جنسی زن را مطرح نکرده، اما از دل مواد قانونی و رویه قضایی می‌توان نتیجه گرفت که امتناع مرد از رابطه جنسی می‌تواند مصداق عسر و حرج باشد. بنابراین زنان می‌توانند در این‌گونه موارد به دادگاه مراجعه کرده و حقوق خود را مطالبه نمایند.
نویسنده: حسن اسماعیلی، وکیل پایه یک دادگستری با بیش از ۲۰ سال سابقه و کارشناس ارشد حقوق خصوصی
اگر در این زمینه نیاز به وکیل متخصص خانواده دارید اینجا کلیک کنید
