تماس با منشی وکیل
این مطلب حقوقی توسط 
وکیل پایه یک دادگستری حسن اسماعیلی تایید شده است. 
در نظام حقوقی ایران، نفقه یکی از حقوق مالی مهم زن در رابطه زناشویی است. مرد موظف است به همسر خود نفقه بپردازد و کوتاهی در این زمینه می‌تواند تبعات حقوقی و حتی کیفری برای او به‌همراه داشته باشد. در این مقاله، به زبان ساده و به دور از اصطلاحات پیچیده حقوقی، به بررسی این موضوع می‌پردازم که اگر مردی به همسر خود پول ندهد، چه حکمی در انتظار اوست؟
فهرست مطالب
نفقه چیست؟
مطابق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی:
“نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و سایر نیازها.”
این ماده مشخص می‌کند که نفقه صرفاً پول نقد نیست؛ بلکه مجموعه‌ای از هزینه‌ها و نیازهای ضروری زن برای زندگی شرافتمندانه در کنار همسر است.
آیا مرد موظف به پرداخت نفقه است؟
بله طبق ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی:
“در عقد دائم، نفقه زن به عهده شوهر است.”
یعنی حتی اگر زن درآمد داشته باشد یا شاغل باشد، باز هم پرداخت نفقه از وظایف قانونی مرد است. این مسئولیت ارتباطی با درآمد زن یا وضعیت مالی او ندارد.
شرط استحقاق نفقه چیست؟
مطابق ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی:
“هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود.”
یعنی اگر زن بدون دلیل موجه از تمکین (زندگی مشترک، انجام وظایف زناشویی، تبعیت از شوهر در محل سکونت و…) خودداری کند، مرد می‌تواند از پرداخت نفقه خودداری نماید. البته اثبات عدم تمکین با مرد است.
اگر مرد نفقه ندهد، زن چه حقوقی دارد؟
زن در صورت عدم دریافت نفقه می‌تواند از دو راه قانونی اقدام کند:
۱. شکایت حقوقی برای مطالبه نفقه:
زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه خانواده، دادخواست مطالبه نفقه گذشته و جاری را مطرح کند. در این صورت، دادگاه پس از بررسی، مرد را به پرداخت نفقه محکوم می‌کند.
۲. شکایت کیفری به علت ترک انفاق:
طبق ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده (مصوب ۱۳۹۱):
“هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد، به حبس تعزیری درجه شش (از شش ماه تا دو سال) محکوم می‌شود.”
بنابراین اگر مرد توان مالی داشته باشد ولی عمداً از پرداخت نفقه خودداری کند، مجرم شناخته شده و ممکن است به زندان محکوم شود.
اثبات ترک انفاق چگونه است؟
برای اثبات ترک انفاق، زن باید:
- ازدواج دائم خود را اثبات کند (با سند ازدواج)
- تمکین خود را اثبات کند (یعنی زناشویی برقرار بوده یا نه)
- عدم پرداخت نفقه توسط شوهر را نشان دهد (مثلاً با شهادت شهود، فیش‌های بانکی، گواهی عدم دریافت نفقه از شورای حل اختلاف و…)
آیا می‌توان گذشته نفقه را نیز مطالبه کرد؟
بله. زن می‌تواند نفقه ماه‌های گذشته را نیز مطالبه کند. البته ارائه دلایل برای اثبات عدم دریافت نفقه در ماه‌های گذشته ضروری است. در دعاوی حقوقی، معمولاً دادگاه با استعلام از کارشناس میزان نفقه را مشخص می‌کند.
ترک انفاق، چه مجازاتی دارد؟
همان‌طور که گفتیم، مجازات ترک انفاق طبق ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده، حبس تعزیری است. این جرم قابل گذشت است، یعنی اگر زن رضایت دهد یا مرد نفقه را پرداخت کند، پرونده مختومه می‌شود.
نقش وکیل در پرونده نفقه چیست؟
داشتن وکیل در این نوع پرونده‌ها بسیار مفید است. چرا که:
- وکیل می‌تواند با سرعت و دقت، دادخواست یا شکایت را تنظیم کند
- مدارک لازم برای اثبات تمکین و ترک انفاق را جمع‌آوری نماید
- در جلسات دادگاه از حقوق موکل دفاع کند
نفقه زن شاغل چگونه است؟
شاغل بودن زن تأثیری در استحقاق نفقه ندارد. حتی اگر زن درآمد داشته باشد یا در خانه پدری زندگی کند، مرد همچنان موظف به پرداخت نفقه است، مگر اینکه زن بدون دلیل تمکین نکند.
سوال پرتکرار کاربران:
سوال: اگر مردی به مدت چند ماه هیچ پولی به همسرش ندهد و زن نیز در خانه پدری باشد، آیا زن می‌تواند از او شکایت کند؟
پاسخ وکیل حسن اسماعیلی: بله. اگر زن بدون دلیل و با اجازه شوهر یا به دلیل رفتار نامناسب مرد به خانه پدری رفته باشد و همچنان تمکین خود را حفظ کرده باشد (یعنی حاضر به زناشوییی باشد)، همچنان حق مطالبه نفقه را دارد. در این شرایط زن می‌تواند هم دادخواست حقوقی برای دریافت نفقه بدهد و هم شکایت کیفری بابت ترک انفاق مطرح کند.
در پایان باید گفت که پرداخت نفقه وظیفه‌ای قانونی و شرعی برای مردان است و زنان در صورت نقض این حق، می‌توانند از حمایت کامل قانون بهره‌مند شوند. اگر درگیر چنین مسئله‌ای هستید، حتماً با وکیل متخصص در امور خانواده مشورت کنید.
برای دریافت مشاوره حقوقی در این زمینه، می‌توانید با دفتر حقوقی ما تماس بگیرید. این مطلب توسط حسن اسماعیلی، وکیل پایه یک دادگستری با بیش از ۲۰ سال سابقه، نگاشته شده است.
اگر در این زمینه نیاز به وکیل متخصص خانواده دارید اینجا کلیک کنید
